1. Anasayfa
2. Sayfalar
3. Rekor Üretim, Sınırlı Erişim: 2025 Küresel Gıda Görünümüne Eleştirel Bakış

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) Temmuz 2025 tarihli “Crop Prospects and Food Situation” başlıklı ikinci üç aylık raporuna göre, küresel tahıl üretimi 2024 yılına kıyasla %2.3 oranında artış göstermiş ve 2.925 milyon tonla tarihî bir seviyeye ulaşmıştır. Bu artışa rağmen, iklimsel belirsizlikler ve siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle dünya genelinde 41 ülkenin hâlâ dış gıda yardımına ihtiyaç duyduğu bildirilmektedir. Bu ülkelerin 31’i Afrika’da, 8’i Asya’da, 1’i Latin Amerika ve Karayipler’de, 1’i ise Avrupa’dadır.

Afrika Kıtasında Dengesiz Seyreden Üretim ve Güvensizlik

Afrika genelinde üretim artışı gözlenmekle birlikte, bölgesel farklılıklar dikkat çekicidir:

• Güney Afrika’da kuraklık sonrası toparlanma sayesinde üretim artmıştır.
• Kuzey Afrika dört yıldır süregelen kuraklık nedeniyle üretimde ciddi düşüş yaşamaktadır.
• Doğu Afrika’da ise yağış eksiklikleri ve çatışmalar üretim kapasitesini sınırlamaktadır.
• Sudan, Güney Sudan, Somali ve Nijerya gibi ülkelerde milyonlarca insan kriz veya kıtlık düzeyinde akut gıda güvencesizliğiyle karşı karşıyadır.

Asya’da Rekorlar ve Kırılganlık Yan Yana

• Uzak Doğu Asya’da, Hindistan ve Pakistan başta olmak üzere rekor düzeyde buğday üretimi bildirilmiştir. Devlet destekleri ve elverişli iklim koşulları bu artışta etkili olmuştur.
• Yakın Doğu Asya ise (Suriye, Yemen, Lübnan ve Filistin dahil) kuraklık, altyapı tahribatı ve çatışmalar nedeniyle üretim düşüşü ve şiddetli gıda güvencesizliği yaşamaktadır. Filistin’de Gazze Şeridi’nde tüm nüfusun akut gıda güvensizliği içinde olduğu bildirilmiştir.

Latin Amerika ve Karayipler: Çift Kutuplu Bir Tablo

Güney Amerika'da Brezilya ve Uruguay'da yüksek mısır üretimi ile olumlu bir tablo çizilirken, Haiti’de çeteler arası şiddet, ekonomik çöküş ve gıda fiyatlarındaki artış, 5.7 milyon kişiyi etkileyen ciddi bir gıda krizine yol açmıştır.

Avrupa ve Kuzey Amerika’da İyileşme Eğilimi

2025 yılında Avrupa’da tahıl üretiminde %6.3, Kuzey Amerika’da ise %4.5 oranında artış kaydedilmiştir. Ancak Ukrayna’da devam eden savaş, 12 milyondan fazla kişinin çok yönlü insani yardıma ihtiyaç duymasına neden olmaktadır.

Düşük Gelirli Gıda Açığı Olan Ülkeler (LIFDCs): Kırılganlık Devam Ediyor

FAO, LIFDC grubuna dahil 44 ülkenin toplam tahıl üretiminin 2025 yılında %1.4 oranında azalacağını öngörmektedir. Özellikle Yakın Doğu Asya’da bu düşüş %24.4 gibi dramatik bir orana ulaşmıştır. Buna karşılık, Güney Afrika’daki toparlanma dikkat çekmektedir. LIFDC’lerin toplam tahıl ithalat ihtiyacı 2025/26 sezonu için 54.1 milyon ton olarak öngörülmekte olup, bu rakam son beş yıl ortalamasının %7 üzerindedir.

Sonuç ve Öneriler

FAO’nun 2025 yılı tahıl ve gıda güvenliği raporu, küresel üretimdeki olumlu tabloya rağmen, gıda erişiminde yaşanan ciddi eşitsizlikleri gözler önüne sermektedir. İklim krizleri, silahlı çatışmalar, ekonomik kırılganlıklar ve lojistik sorunlar, üretim artışlarının toplumsal refaha yansımasını engellemektedir. Sürdürülebilir tarım politikalarının yanı sıra çatışmaların azaltılması, sosyal güvenlik ağlarının güçlendirilmesi ve gıda tedarik zincirlerinin dirençli hale getirilmesi acil öncelikler olarak öne çıkmaktadır.

Referans:

FAO. 2025. Crop Prospects and Food Situation – Triannual Global Report. No. 2, July 2025. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). https://doi.org/10.4060/cd6001en