1. Anasayfa
2. Sayfalar
3. Akıllı Kontratlar: Gıda Arzı Güvenliği ve Dijitalleşme Perspektifinden Kapsamlı Bir Değerlendirme

Blokzincir teknolojisinin hızla gelişmesiyle birlikte akıllı kontratlar, özellikle gıda arzı güvenliği ve dijitalleşme alanlarında kritik bir rol oynamaya başlamıştır. Porkodi ve Kesavaraja (2024) tarafından gerçekleştirilmiş olan bu çalışma, akıllı kontratların gıda tedarik zincirinden sağlık hizmetlerine, gayrimenkulden sigorta sistemlerine kadar geniş bir uygulama yelpazesindeki güvenlik açıklarını ve potansiyelini kapsamlı bir şekilde incelemektedir.

Akıllı kontratların dijitalleşme süreçlerindeki uygulamaları genişlerken, beraberinde önemli güvenlik açıkları da ortaya çıkmaktadır. Çalışmada tespit edilen altı ana güvenlik kategorisi - hatalar ve kusurlar, sahte kontratlar, programlama dillerindeki açıklıklar, gasp amaçlı kontratlar, harici veri açıklıkları ve arka kapılar - dijital dönüşüm süreçlerinde kritik riskleri oluşturmaktadır. Özellikle manuel hatalar, 150'den fazla Common Vulnerabilities & Exposures (CVE) kaydıyla sistemlerin güvenilirliğini tehdit etmektedir.

Statik analiz araçları kullanılarak yapılan değerlendirmelerde, Mythil'in maksimum %27 oranında açıklık tespit edebildiği, Slither ile birlikte kullanıldığında bile bu oranın %37'yi geçmediği görülmektedir. Bu durum, mevcut güvenlik araçlarının dijitalleşme süreçlerinde kullanılan akıllı kontratların kapsamlı güvenlik analizini gerçekleştirmekte yetersiz kaldığını göstermektedir. Dinamik analiz yöntemleri ise sadece çalışma zamanında açıklık tespiti yapabilmekte ve bu da gerçek zamanlı uygulamalarda sınırlılıklar yaratmaktadır.

Mevcut akıllı kontrat programlama dillerinin (Solidity, Vyper, Bamboo, Obsidian, Flint) dijitalleşme ihtiyaçlarını karşılamakta yaşadığı sınırlılıklar dikkat çekicidir. Solidity'de floating point veri tipinin desteklenmemesi, string ve array'ler için standart kütüphane eksikliği gibi teknik kısıtlamalar, özellikle gıda endüstrisinde hassas ölçüm ve hesaplama gerektiren uygulamalarda sorunlar yaratmaktadır. Vyper'ın beta aşamasında olması ve birçok Solidity özelliğini desteklememesi, geliştiricilerin dijital çözüm geliştirme kapasitesini kısıtlamaktadır.

Gas maliyeti mekanizması da dijitalleşme süreçlerinde önemli bir engel oluşturmaktadır. London hard fork güncellemesi ile birlikte toplam işlem ücreti hesaplaması karmaşıklaşmış, özellikle büyük veri setleri içeren gıda izlenebilirlik uygulamalarında maliyet sorunları ortaya çıkmıştır. Gasp amaçlı kontratların sistem istikrarını bozarak Denial of Service (DoS) saldırılarına yol açması, dijital altyapının güvenilirliğini tehdit etmektedir.

Akıllı kontratların gıda güvenliği ve dijitalleşme alanlarında daha güvenli kullanımı için kapsamlı stratejiler geliştirilmesi gerekmektedir. Real-time hata ve açıklık tespiti için otomatik araçların geliştirilmesi, sahte kontratları normal kontratlardan ayırt edebilmek için hibrit makine öğrenmesi ve derin öğrenme yöntemlerinin kullanılması önem taşımaktadır. Kelime gömme teknikleri ile açıklıklar arasındaki benzerlik analizi yapılarak daha etkili tanımlama sistemleri kurulabilir.

Programlama dillerinin geliştirilmesi ve daha fazla özellik desteği sağlanması, aritmetik hatalar ve sonsuz döngüler gibi sorunların geliştiricilere IDE içinde bildirilmesi kritik öneme sahiptir. Gas metre sistemi geliştirilerek kaynak kodun gerçek zamanlı gas maliyetinin gösterilmesi veya gas maliyetini azaltacak şablonların tasarlanması, dijitalleşme süreçlerindeki maliyet sorunlarının çözümü için gereklidir.

Harici veri güvenliği için güçlü şifreleme yöntemlerinin uygulanması veya blokzincire doğrudan erişim sağlayan yeni dosya depolama sistemlerinin geliştirilmesi de önemli ihtiyaçlardır. Arka kapı ve güvenlik açıklarının tanınması için patern analizi yapılması, konuşlandırma öncesi bu tür kontratların tespit edilmesi ve gerektiğinde kontratların devre dışı bırakılabilmesi için mekanizmaların geliştirilmesi, dijital ekosistemde güvenliğin sağlanması açısından kritiktir.

Bu kapsamlı değerlendirme, akıllı kontratların gıda güvenliği ve dijitalleşme alanlarındaki potansiyelini ortaya koyarken, mevcut güvenlik açıklarının giderilmesi için acil çözümlerin geliştirilmesi gerektiğini de vurgulamaktadır. Gelecekteki araştırmaların bu yönde odaklanması, dijital dönüşüm süreçlerinin güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacaktır.

GADOM Önerileri ve Değerlendirmeler

Gıda Arzı Güvenliği ve Dijitalleşme Ortak Uygulama ve Araştırma Merkezi (GADOM) olarak, akıllı kontratların gıda güvenliği ekosistemindeki potansiyelini değerlendirdiğimizde, bu teknolojinin "Tarladan Sofraya" vizyonumuzla mükemmel bir uyum sergilediğini görüyoruz. Blokzincir tabanlı akıllı kontratlar, merkezimizin temel faaliyet alanlarından biri olan tedarik zinciri izlenebilirliğini sağlamada devrim niteliğinde çözümler sunmaktadır.

GADOM bünyesinde yürütülecek Ar-Ge çalışmalarında, akıllı kontrat teknolojilerinin güvenlik açıklarının giderilmesi ve gıda sektörüne özgü uygulamaların geliştirilmesi öncelikli hedeflerimiz arasında yer almaktadır. Özellikle üretici, çiftçi, sanayici ve tüketiciyi buluşturan izlenebilirlik platformumuzda (https://izlenebilirlik.klu.edu.tr) , güvenli ve şeffaf akıllı kontrat altyapısının kurulması, gıda arzı güvenliğinin dijital çağdaki temel gereksinimlerinden biridir.

Kaynakça

Porkodi, S., ve Kesavaraja, D. (2024). “Smart contract: a survey towards extortionate vulnerability detection and security enhancement”. Wireless Networks, 30(3), 1285-1304. doi:10.1007/s11276-023-03587-z