1. Anasayfa
2. Sayfalar
3. Otomatik Ethereum Akıllı Sözleşme Üretimi ile Tarım-Gıda İzlenebilirlik Sistemi

Marchesi ve arkadaşları (2022) akademik çalışmalarında, tarım-gıda sektöründe blockchain teknolojisi tabanlı izlenebilirlik sistemlerinin geliştirilmesi için yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır. Araştırmacılar, karmaşık akıllı sözleşme (smart contract) geliştirme süreçlerini basitleştirerek, tarım ürünlerinin çiftlikten sofraya kadarki tüm süreçlerinin güvenilir bir şekilde izlenmesini sağlayan otomatik kod üretim sistemi geliştirmişlerdir.

Geleneksel izlenebilirlik sistemlerinin sahte belgelendirme ve gıda sahteciliği gibi sorunlara karşı yetersiz kalması nedeniyle, blockchain teknolojisinin değiştirilemez kayıt tutma özelliği öne çıkmaktadır. Ancak bu teknolojinin tarım sektöründe uygulanması, her özel üretim süreci için ayrı akıllı sözleşmeler geliştirilmesi gerekliliği nedeniyle büyük teknik zorluklar içermektedir. Bu çalışmada sunulan sistem, bu zorluğu modüler ve yapılandırılabilir yapı taşları kullanarak çözmektedir.

Geliştirilen metodoloji, tarım-gıda üretim süreçlerinin temel bileşenlerini (aktörler, üreticiler, kaynaklar, ürünler ve olaylar) sistematik olarak analiz ederek ortak bir çerçeve oluşturmaktadır. Sistem, JSON veya CSV dosyaları kullanılarak yapılandırılabilen genel amaçlı akıllı sözleşmeler ve kullanıcı arayüzleri otomatik olarak üretebilmektedir. Bu yaklaşım sayesinde, blockchain teknolojisine derin hakimiyet gerektirmeden farklı tarım ürünleri için özelleştirilmiş izlenebilirlik sistemleri hızlıca geliştirilebilmektedir.

Araştırmacılar, sistemin etkinliğini bal üretimi üzerinden gerçekleştirdikleri vaka çalışması ile kanıtlamışlardır. Arıcılık kooperatifi üyeleri tarafından üretilen balın, arı kovanlarından hasat, bal çıkarımı, kavanozlama ve nihai satış süreçlerine kadar tüm aşamalarının izlenebildiği kapsamlı bir sistem geliştirilmiştir. Bu sistem, üretim miktarlarının kontrol edilmesi, sertifikasyon otoritelerinin doğrulamaları ve tüketicilerin QR kod okutarak ürün geçmişine erişebilmeleri gibi özellikler sunmaktadır.

Sistemin teknik altyapısı, Ethereum blockchain platformu üzerinde çalışan akıllı sözleşmeler ve esnek veri temsili yöntemleri kullanmaktadır. Büyük boyutlu veriler blockchain dışında depolanarak, sadece hash değerleri ve bağlantı bilgileri blockchain üzerinde saklanmaktadır. Bu hibrit yaklaşım hem veri bütünlüğünü korumakta hem de işlem maliyetlerini makul düzeyde tutmaktadır.

Projenin önemli yenilikleri arasında, domain uzmanlarının kolayca kullanabileceği yapılandırma arayüzleri, otomatik kullanıcı arayüzü üretimi ve güvenlik odaklı kod geliştirme süreçleri yer almaktadır. Sistem, geleneksel yazılım geliştirme döngülerini önemli ölçüde kısaltarak, tarım işletmelerinin dijital izlenebilirlik sistemlerine daha hızlı uyum sağlamalarını sağlamaktadır.

Bu çalışma, blockchain teknolojisinin tarım sektöründe yaygınlaşması için kritik olan teknik karmaşıklık engelini aşan pratik bir çözüm sunmaktadır. Gelecek çalışmalar, sistemin diğer blockchain platformlarına uyarlanması ve farklı tedarik zinciri türlerinde uygulanması yönünde planlanmaktadır.

GADOM Önerileri ve Değerlendirmeler

Gıda Arzı Güvenliği ve Dijitalleşme Ortak Uygulama ve Araştırma Merkezi (GADOM) olarak, bu çalışmanın "tarladan sofraya" vizyonumuzla örtüştüğünü değerlendirmekteyiz. Merkezimizin hedeflediği dijital platform tasarımı ve tedarik zinciri izlenebilirliği çalışmalarında, benzer blockchain tabanlı çözümlerin pilot uygulamalarının gerçekleştirilmesi ve Türkiye'nin tarım-gıda sektöründe dijital dönüşüm sürecine katkı sağlanması önerilmektedir. Bu doğrultuda geliştirmiş olduğumuz izlenebilirlik sistemini https://izlenebilirlik.klu.edu.tr adresini ziyaret ederek inceleyebilirsiniz.

Kaynakça

Marchesi, L., Mannaro, K., Marchesi, M., ve Tonelli, R. (2022). “Automatic Generation of Ethereum-Based Smart Contracts for Agri-Food Traceability System”. IEEE Access, 10, 50363-50383. doi:10.1109/ACCESS.2022.3171045