1. Anasayfa
2. Sayfalar
3. FAO Türkiye’de Tarım için Dijital Teknolojiler Raporunu Yayınladı

FAO ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) iş birliğiyle hazırlanan ve 2025 yılında yayımlanan “Türkiye’de Tarım için Dijital Teknolojiler” başlıklı kapsamlı değerlendirme raporu, Türkiye’nin tarım sektöründe dijital dönüşüm sürecine ışık tutuyor. 120’den fazla paydaşla yapılan saha görüşmelerine dayanan bu çalışma, yalnızca mevcut durumu tespit etmekle kalmıyor; aynı zamanda geleceğe yönelik net politika önerileri ve yatırım fırsatları da sunuyor. Raporun bazı bölümleri aşağıdaki gibidir:

1. Türkiye Tarımının Genel Görünümü ve Dijital Dönüşüm İçin Uygunluk

Türkiye, 84 milyonluk nüfusunun yaklaşık dörtte birinin kırsalda yaşadığı, tarım sektörünün hem istihdam hem de ihracat açısından stratejik öneme sahip olduğu bir ülke konumunda. Tarım sektörü, gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 5,5’ini oluştururken, toplam istihdamın yüzde 17’sini karşılıyor. Ülke, Avrupa ve Orta Asya’nın önde gelen tarımsal ihracatçılarından biri olarak, 2021 yılında 21 milyar dolarlık tarım ürünü ihraç etti.

Ancak tarım sektörü ciddi sınamalarla karşı karşıya. İklim değişikliği, su kıtlığı, toprak erozyonu, yüksek girdi maliyetleri, iş gücü sıkıntısı ve pestisit kalıntıları gibi yapısal sorunlar, sürdürülebilirliği tehdit ediyor. Modern sera sistemlerinden mekanizasyona kadar birçok alanda gelişmiş altyapıya rağmen, sektörde dijital teknolojilerin sistematik olarak yaygınlaştırılması henüz başlangıç aşamasında. Bakanlık düzeyinde dijital sistemler kurulmuş olsa da bu sistemler arasında veri paylaşımı ve birlikte çalışabilirlik sınırlı.

Türkiye’nin bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) altyapısı güçlü; yazılım geliştirme kapasitesi artarken kırsalda mobil internet erişimi yaygınlaşıyor. Girişimcilik ekosistemi son on yılda hızla büyüse de tarımsal teknoloji (AgTech) girişimleri hâlâ erken aşamada ve yeterli destekten yoksun. Tarımsal dijitalleşme için altyapı uygun, ancak özel destek programları, uzun vadeli yatırım sermayesi ve tarım sektörüyle uyumlu politikalar büyük önem taşıyor.

2. Dijital Teknoloji Sağlayıcılarının Yükselişi ve Gelişim Aşamaları

Türkiye’de dijital tarım ekosistemi çeşitleniyor. Yerli AgTech girişimleri, IT şirketlerinin tarıma yönelimi, uluslararası teknoloji sağlayıcıları ve tarım girdisi firmaları bu alanın başlıca aktörleri arasında yer alıyor. Özellikle son beş yılda, akıllı tarım, tedarik zinciri yönetimi ve agrofinans alanlarında faaliyet gösteren yaklaşık 35 yerli start-up öne çıkmaya başladı.

Bununla birlikte, girişimlerin çoğu henüz fikir ya da erken yatırım aşamasında bulunuyor. Büyük IT firmalarına bağlı alt şirketler daha hızlı ölçeklenebilirken, bağımsız start-up’lar müşteri bulmakta, ürünlerini sahaya adapte etmekte ve sürdürülebilir iş modelleri geliştirmekte zorluk yaşıyor. Uluslararası markaların Türkiye pazarında yerelleşme zorlukları ve fiyat duyarlılığı nedeniyle sınırlı bir etkiye sahip olduğu gözleniyor.

Yerli çözümler, düşük maliyetli ve lokal ihtiyaçlara göre uyarlanmış ürünlerle pazara giriş yapmaya çalışıyor. Ancak kalite kontrol eksiklikleri, kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyerek piyasada güven sorunlarına neden oluyor. Bu durum, yeni teknolojilere duyulan güvenin zedelenmesine yol açabiliyor.

3. Sahada Dijital Teknolojilerin Kullanımı: Potansiyel Büyük, Ancak Benimseme Sınırlı

Raporda vurgulanan önemli bulgulardan biri, tarım sektöründe dijital teknolojilerin potansiyeline rağmen, gerçek anlamda kullanım düzeyinin hâlâ sınırlı kalmasıdır. Çiftçiler, sosyal medya ve internet üzerinden hava durumu ve fiyat bilgisine ulaşmada dijital araçları yaygın kullanıyor; ancak sensör sistemleri, yapay zeka tabanlı destek araçları veya hassas tarım teknolojileri yalnızca sınırlı bir çiftçi grubu tarafından uygulanıyor.

Kamu kurumları ve özel sektör oyuncuları (örneğin tarım şirketleri, bankalar, girdi sağlayıcıları) dijital teknolojileri özellikle sözleşmeli üreticilerle ilişkilerde kalite yönetimi, izlenebilirlik ve çevresel performans takibi amacıyla kullanıyor. Dijital hava istasyonları, uzaktan algılama sistemleri ve mobil uygulamalar yaygınlaşıyor; ancak bu teknolojilerin büyük kısmı hâlâ deneme veya pilot aşamasında.

Büyük tarım şirketleri, ERP sistemlerine entegre edilen sensör verileriyle üretim süreçlerini dijitalleştirme sürecine girmiş durumda. Modern sera üretiminde otomasyon sistemleri hızla artıyor. Süt çiftlikleri ve sera gibi yüksek katma değerli alanlarda IoT cihazları ve hassas üretim araçları yaygınlaşıyor. Ancak değişken oranlı uygulamalar ve yapay zeka temelli karar destek sistemleri henüz sınırlı ölçüde kullanılıyor.

4. Önümüzdeki Zorluklar, Fırsatlar ve Politikaya Yön Veren Öneriler

Dijital dönüşümün önündeki başlıca engeller dört temel grupta toplanıyor. Bunlardan ilki ölçekle ilgili sınırlamalar: Türkiye’deki çiftliklerin büyük çoğunluğu küçük ölçekli ve mevcut teknolojiler bu işletmeler için ekonomik olmayabiliyor. İkincisi bilgi eksikliği: hem çiftçilerin hem de kamu çalışanlarının dijital teknoloji okuryazarlığı düşük. Üçüncüsü kalite sorunları: piyasada sunulan teknolojiler arasında kalite farkları ve sahada test eksiklikleri, çiftçilerin teknolojiye olan güvenini zayıflatıyor. Son olarak, yüksek maliyetler ve sınırlı fayda algısı, yaygın benimsemenin önünde ciddi bir engel oluşturuyor.

Tüm bu zorluklara karşın, Türkiye tarımında dijitalleşmenin hızlanması için güçlü nedenler mevcut. İklim değişikliği, girdi maliyetlerinin artışı, tüketici beklentileri, AB Yeşil Mutabakatı ve Paris Anlaşması kapsamındaki taahhütler, dijital teknolojilerin gerekliliğini artırıyor. Özellikle IoT cihazları ve uzaktan algılama teknolojileri, kısa ve orta vadede yaygınlaşma potansiyeli en yüksek çözümler olarak değerlendiriliyor.

Raporun önerileri, kamu ve özel sektör için çok yönlü politikalar içeriyor. Kamu tarafında, AgTech girişimlerine özel destek programlarının geliştirilmesi, açık veri politikalarının benimsenmesi, kalite güvence mekanizmalarının oluşturulması ve çiftçilere yönelik eğitim ve farkındalık çalışmaları öne çıkıyor. Özel sektör için ise kullanıcı odaklı ürün tasarımı, saha desteği ve ortak kullanım modelleri gibi yaklaşımlar öneriliyor. Bu çerçevede geliştirilecek yeni nesil dijital çözümler, özellikle küçük ve orta ölçekli çiftlikler için erişilebilir hale getirilmeli.

Bu çerçevede FAO’nun yayımladığı bu rapor, yalnızca bir durum tespiti değil, aynı zamanda tarımın dijital geleceğine yönelik güçlü bir yol haritası sunmaktadır. Politika yapıcılar, yatırımcılar, teknoloji geliştiriciler ve çiftçi örgütleri için stratejik önerilerle dolu bu belge, Türkiye tarımının sürdürülebilirlik, verimlilik ve dirençlilik ekseninde dijitalleşmesini destekleyecek temel bir başvuru kaynağı niteliğindedir.

Höllinger, F., & Şener, B. Ş. (2025). Digital technologies for agriculture in Türkiye – A review. Country Investment Highlights, No. 25. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). https://doi.org/10.4060/cd3185en