1. Anasayfa
2. Sayfalar
3. Tarımda Biyoçeşitlilik Kaybı: Gıda Güvenliği İçin Sessiz Bir Tehdit

Tarımda biyoçeşitlilik kaybı, gıda güvenliği için giderek artan bir tehdit oluşturmaktadır. Yüzyıllar boyunca çiftçiler, çeşitli iklimlere ve koşullara uyum sağlayan binlerce bitki ve hayvan türünü geliştirmişlerdir. Ancak, modern tarım uygulamaları, genetik olarak tekdüze olan birkaç yüksek verimli çeşide odaklanarak bu zengin biyoçeşitliliği önemli ölçüde azaltmıştır.

Tarımsal Biyoçeşitlilik Neden Azalıyor?

Malezyada gerçekleştirilen çalışmada olduğu gibi, ithalata dayalı gıda sistemleri yerel üretimi baskılayarak çeşitliliği azaltıyor. Üstelik iklim değişikliği, ormansızlaşma ve kaynak aşımı gibi çevresel baskılar bu eğilimi daha da hızlandırıyor [1]. Çalışma, iklim değişikliği, ormansızlaşma ve aşırı kaynak kullanımı gibi çevresel faktörlerin Malezya'daki gıda üretimi için önemli tehditler oluşturduğunu belirtmektedir. Bu çevresel sorunların ele alınması, gıda güvenliğini iyileştirmek için çok önemlidir. Modern tarımda mekanizasyonun artması da aynı etkiye sahip. Çin’de yapılan bir araştırma, tarımsal makinelerin yaygınlaşmasının verim artışına katkı sağlarken üretimde homojenleşmeye ve dolayısıyla çeşit kaybına neden olabileceğini gösteriyor [2].

Biyoçeşitliliği korumak için çeşitli önlemler alınabilir. Bunlar arasında, yerel çeşitlerin korunması ve teşvik edilmesi, agroekolojik uygulamaların benimsenmesi, gen bankalarının oluşturulması ve biyoçeşitliliğin önemine ilişkin farkındalığın artırılması yer almaktadır. Tarımda biyoçeşitliliğin korunması, gıda güvenliğini sağlamak, ekosistemleri korumak ve gelecek nesiller için sürdürülebilir bir tarım sistemi oluşturmak için hayati öneme sahiptir.

Gıda Güvenliği Açısından Tehlike Ne?

Biyoçeşitlilik kaybı, tarım sektöründe giderek artan bir endişe kaynağıdır ve gıda güvenliği açısından ciddi tehlikeler barındırmaktadır. Tarımda biyoçeşitliliğin azalması, genetik çeşitliliğin, tür çeşitliliğinin ve ekosistem çeşitliliğinin kaybolması anlamına gelir. Bu durum, tarım sistemlerinin dayanıklılığını azaltır ve onları hastalıklara, zararlılara ve iklim değişikliğine karşı daha savunmasız hale getirir.

Tarımda çeşitlilik kaybı, iklim değişkenliğine karşı sistemin esnekliğini azaltır. Farklı tür ve çeşitler, hastalıklara ve zararlılara karşı doğal bir sigorta görevi görür. Ancak homojen sistemlerde bir tek hastalık tüm mahsulü yok edebilir. Ayrıca tek tip beslenme kaynaklarının artışı, mikro besin eksikliklerini de tetikler [3]

Biyoçeşitliliğin azalması sadece kültür bitkilerini değil, aynı zamanda doğal yaşamı da tehdit ediyor. Meksika’daki yaban hayatı kaçakçılığı örneği, doğanın ticari baskılarla nasıl zayıflatıldığını ve bu durumun gıda zincirleriyle dolaylı olarak nasıl ilişkilendiğini gösteriyor [4].

Namibya’daki tarımsal üniversite kampüsü örneği, sürdürülebilir arazi kullanımının ve çeşitlendirilmiş üretim pratiklerinin bu tehdide karşı nasıl koruyucu bir rol oynayabileceğini kanıtlıyor. Kuraklığa dayanıklı bitkilerin ekimi, kompost kullanımı, intercropping (karışık ekim) ve yerel türlere değer katma stratejileri, gıda sistemlerinin çeşitliliğini ve direncini artırıyor [5].

Tarımda biyoçeşitlilik kaybı, görünmeyen ancak etkisi giderek artan bir krizdir. Bu kriz yalnızca çevreyi değil, doğrudan sofralarımızı, sağlığımızı ve ekonomik sürdürülebilirliği tehdit etmektedir. Çeşitli tarım, yerel bilgi sistemleri ve çevresel koruma önlemleriyle bu sessiz tehdidin üstesinden gelmek mümkündür. Bu tehlikenin önüne geçmek için, genetik çeşitliliği korumak, tür çeşitliliğini desteklemek ve ekosistem çeşitliliğini artırmak önemlidir. Sürdürülebilir tarım uygulamaları, biyoçeşitliliği koruma çabalarına katkıda bulunabilir ve gıda güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olabilir.

[1] Carpio Domínguez, J. L., Cervantes-Niño, J. J., Castro Salazar, J. I., & Mendezcarlo-Silva, V. (2025). Policing wildlife trafficking in northeastern Mexico: The case of Tamaulipas in 2023–2024. Frontiers in Conservation Science. https://doi.org/10.3389/fcosc.2025.1488500

[2] Hussain, M. A., Li, L., Kalu, K., Wu, X., & Naumovski, N. (2025). Sustainable food security and nutritional challenges. Sustainability, 17(3), 874. https://doi.org/10.3390/su17030874

[3] Missanjo, E., Mberema, E., & Mbango, O. K. (2025). Sustainable land use and value addition practices to combat land degradation and enhance food security in arid and semi-arid regions. Journal of Global Agriculture and Ecology, 17(1), Article 9063. https://doi.org/10.56557/jogae/2025/v17i19063

[4] Xu, Y., Lyu, J., Yuan, D., Yin, G., & Zhang, J. (2025). The impact of agricultural machinery services on food loss at the producer level: Evidence from China. Agriculture, 15(3), 263. https://doi.org/10.3390/agriculture15030263

[5] Zulkifli, M., Abd Rahman, A. A., Zulkifli, N., Mohamad Yasid, A. F., Mat, B., & Alias, M. S. (2025). Implications due to challenges to food security in Malaysia. Journal of Ecohumanism, 4(1), Article 6005. https://doi.org/10.62754/joe.v4i1.6005